(Gaziantep, 20 Şubat 1937 -) Şair, çevirmen.

Gaziantep'te Dayı Ahmet Ağa İlkokulunu ve İstanbul'da Robert Kolej'i bitirdi (1958). Bir süre İÜ Gazetecilik Enstitüsü'nde okudu. Robert Kolej'de öğrenciyken tiyatroyla uğ­raştı; Robert Kolej Tiyatrosu'nu Anadolu'da turnelere çıkar­dı. 1964-68 yıllarında özel tiyatrolarda oyunculuk yaptı; "Keşanlı Ali Destanı", "Direkler Arası", "Teneke", "Kur­ban", "Palto" gibi oyunlarda rol aldı. Çeşitli yazarlardan birçok türde yetmişin üzerinde kitap çevirdi. Milliyet Yayın­lan (daha sonra Karacan Yayınları), Milliyet Çocuk, Milli­yet Sanat, Sanat Olayı (Ocak 1981-Haziran 1983) dergileri­ni yönetti. Bir süre Onk Ajans'ta çalıştı. F. H. Dağlarca ile Yugoslavya'da yapılan Struga Kenti Şiir Geceleri Şenliği'nde (25 Ağustos 1971) ve birçok defa Uluslararası PEN Kulüp Kongresi'nde Türkiye'yi temsil etti. Radikal gazetesinde "Cumartesi Notları" başlığı altında yazılar yazıyor. İstan­bul'da yaşıyor; evli.

1948'de on iki yaşındayken yazdığı tek perdelik okul oyu­nu Duygular Konuşuyor, basılan ilk yapıtıdır, ilk şiiri ("Dünyanın Bir Köşesinden Lucia") 1954'te Kaynak'ta çıktı. Daha sonra Varlık, Pazar Postası, Yeditepe,Yenilik, Dost, Yeni Dergi, a, Yeni a, Papirüs, Sanat Olayı, Milliyet Sanat, Gösteri, Kitap-lık gibi dergilerde şiirler, İngiliz-Amerikan şairlerinden çeviriler ve öyküler yayımladı, İkinci Yeni şairleri arasında gösterilen Tamer, çocuk duyarlığını öne çıkaran bir şair olarak tanındı. Dilin yalınlığını göz ardı etmeden soyut­lamalara giderken mitolojiden, halk edebiyatından, özellikle modern İngiliz ve Amerikan şairlerinden yararlanarak biçim bakımından düzyazıya yatkın örnekler verdi. Halk şiiri türle­rine ve başka biçimlere ilgi duysa da bu çeşitlilik içinde ken­di şiirinin sesini her zaman korumayı başardığı görüldü.

A. Özkırımlı'ya göre, "İkinci Yeni duyarlığını paylaşan şiirlerin­de, soyutlamalara yönelerek yoğun bir imge anlayışı geliştir­di. Çocuksu bir duyarlıkla ironinin birleştiği şiirleri de ilgiy­le karşılaştı." Şiirlerinde yer verdiği imgeleri, temaları ve duy­guları oldukça soğukkanlı bir tutumla, rahat bir söyleyişle ve yer yer öyküleştirmelere giderek irdelediği söylenebilir. C. Süreya onun şiirini şöyle değerlendirir: "Ülkü Ta­mer'in ilk kitabından bu yana süregelen bir özelliği var: En soyut atılımını bile çok yalın bir dille yapan bir şairdir o. Konuşma dilini merkez alır kendine. Çok kere bir türkü ra­hatlığına ulaşır. Dalışlarını ordan yapar. Yani bir dil yarat­manın ancak ortak dil içinde olursa değerleneceğine inan­mış gibidir. Deformasyonu anlatımda değil, anlatılanda gö­rür daha çok. Bu, ona bir sıcaklık kazandırmış, çok şeyi soyutlama imkânı vermiştir. Öte yandan dilindeki sıcaklık, şiirlerindeki özdenliğin yararına işlemiştir hep... Çok kere olağanı soyutlamaktadır. Olağanın bir köşesini abartarak anlattığı gerçeği birdenbire zenginleştirmektedir. En soyut olmayandan hareket ederek anlatılmazı vermektedir." C. Süreya ayrıca Ü. Tamer'in şiirindeki en büyük sıçramayı Ezra ile Gary'de yaptığını belirtir: "Öyle sanıyorum ki, Ül­kü Tamer bugünkü şiirlerindeki büyük ve zengin imge düzeninin asıl ipuçlarını Ezra ile Gary'de yakalamıştır." Eleş­tirmen E. Erem ise "Ülkü Tamer'in şiir dünyasının en göze çarpan özelliği, 'düşünce-yaşam birliği'nin gövdeye, çekir­değe yerleşmiş olmasıdır" değerlendirmesinde bulundu.

Tek öykü kitabı Alleben Öykülerinde Gaziantep'teki çocukluk gözlemlerini ince bir duyarlıkla, yalın ve imgesel bir dille verdi. Konuşma diline ustalıkla yaslanan bu öykü­ler Türk öykücülüğünün önemli kitapları arasındaki yerini aldı. Gaziantep'teki çocukluk anılarını Alleben Anıları'nda, tiyatro ve edebiyat anılarını Yaşamak Hatırlamaktır'da topladı. Zülfü Livaneli'nin besteleyip seslendirdiği şiirleri­nin yanı sıra geniş kitlelerce sevilen "Güneş Topla Benim için" ve "Memik Oğlan" gibi şarkıları da yazdı. Şiir, roman ve öykü dışında Euripides, W. Shakespeare, A. Çehov, B. Brecht, A. Miller, E. lonesco, J. Steinbeck, T. S. Eliot, N. Simon, R. Dyer, H. Ibsen gibi yazarlardan otuzun üzerinde oyun çevirdi. Bu oyunların tamamına yakını özel tiyatrolarca sahnelendi.

 

Ödül: Mitologya (E. Hamilton) ile 1965 TDK Çeviri Ödülü; içime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür ile 1967 Yeditepe Şiir Armağanı; Alleben Öyküleri ile 1991 Yunus Nadi Öykü Armağanı. 

Yapıtları:

Şiir: Soğuk Otların Altında, İst.: A Dergisi, 1959; Gök Onları Yanıltmaz, Gaziantep: kendi yayını, 1960; Ezra ile Gary, İst.: kendi yayını, 1962; Virgülün Başından Geçenler, İst.: De, 1965; İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür, İst.: De, 1966; Sıragöller, İst.: Cem, 1974; Seçme Şiirler, İst.: Karacan, 1981; Yanar­dağın Üstündeki Kuş, ("Antep Neresi" ile birlikte toplu şiirler) İst.: Can, 1986.

Oyun: Duygular Konuşuyor, kendi yayını, 1948. Öykü: Alleben Öyküleri, İst.: Can, 1991. 

Anı: Alleben Anıları, İst.: Milliyet, 1997; Yaşamak Hatırlamaktır, İst.: Yapı Kredi, 1998. 

Çocuk Kitabı: Şeytanın Altınları, İst.: De, ?; Pullar Savaşı, İst.: Ar­kadaş Kitaplar, 1975; Gün Işığı Hoşçakal, İst.: Arkadaş Kitaplar, 1976; Ne Biliyorum, İst.: Milliyet, 1977; Hangisi Doğru, İst.: Mil­liyet, 1977; Çocuklara Genel Kültür, İst.: Milliyet, 1977; Tele Yu­nus, İst.: Arkadaş Kitaplar, 1980.

Derleme: Şiiristan, (kısa mizahi şiir çevirileri) İst.: A Dergisi, 1959; Yolcunun Kitabı, İst.: Gergedan, 1962; Varlık Şiirleri Antolojisi, İst.: Varlık, 1966; Sahici Mucizeler (M. Jacob), İst.: Broy, 1986; Nâzım'dan Seçmeler, İst.: Ararat, ?; Çağdaş Rus Hikâyeleri, İst.: Varlık, 1971; Çağdaş Latin Amerika Şiir Antolojisi, İst.: Adam, 1982.

Çeviri: Fizikçinin Duası (O. Süleymanov); Sürgünden Şiir (R. Alber-ti); Babı Yar (Y. Yevtuşenko); Deniz Bile Ölür (F. G. Lorca); Catbay (E. Pound); Tagore (R. Tagore); Mavi Bozkır (Şolohov); Kırmı­zı Yapraklar (W. Faulkner); Köpek Suratlı Maymun (J. Haşek); Si­nirli İnsanlar (Zoşçenko); Kadınsız Erkekler (E. Hemingvvay); At Hırsızı (E. Caldvvell); Mitologya (E. Hamilton), İst.: Varlık, 1964; Gece (M. Antonioni), Ank.: Bilgi, 1971; Vietnam'a Sevgiler (E. Morris); Hiroşima'nın Çiçekleri (E. Morris); Hiroşima'nın Tohum­ları (E. Morris); Nasıl mısın İyi misin? (E. Morris), İst.: Cem, 1974; Mutlu Gün (E. Morris); Hoşça Kal Columbus (P. Roth); Zamanı­mızın Kahramanı (Lermontov); Silahlara Veda (E. Hemingvvay); ih­tiyar Balıkçı (E. Hemingvvay); Toprak Ana (C. Aytmatov); Cemile (C. Aytmatov); Sıkıyönetim (F. Solinas'ın senaryosundan romanlaş­tırma), İst.: Konuk, 1974; Dev (T. Dery); Arkadaki Silah (E. Qu-een); Şişkolarla Sıskalar (A. Maurois), İst.: De, 1975; Sanki (J. Herzberg); Pınokyo (C. Collodi); Ktbritçi Kız (Andersen); Ezop Ma­salları (Aisopos); Altın Kuş (Grimm Kardeşler); Masal/ar (La Fon-taine); Brigitte Bardot (S. de Beauvoir); islam Tarihi (S. F. Mah­mut); Türk Edebiyatında Sosyal Konular (K. Karpat); Kısa Dünya Edebiyatı Tarihi (R. Alcock). 

Kaynaklar: Necatigil, İsimler, 348; Özkırımlı, TEA, IV, 1094; "Ta­mer, Ülkü", TDEA, VIII, 219; Kurdakul, Sözlük, 575-576; Karaali-oğlu, 532-533; A. Meriçelli, "Kurşun Yerine Gelincik", Papirüs, S. 5 (1966); R. Durbaş., "içime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür", Şiir Sanatı, S. 8 (Haziran 1966); T. Gönen, "Ülkü Tamer'in Hançe­ri", Yordam, S. 14 (Bahar 1967); C. Süreya, "Suçsuzluğun Şiiri", Şapkam Dolu Çiçekle, İst., 1976, s. 193-198; Kaplan, Şiir, H, 588-593; G. Turan, Kendini Okumak, İst., 1986, s. 110-115; E. Erem, "Tamer, Ülkü", Sombahar, S. 7 (Eylül-Ekim 1991); O. Kahyaoğlu-N. Alpay, "Ülkü Tamer'le Söyleşi", Ludıngirra, S. 5 (Bahar 1998); K. Bek, "Ülkü Tamer'in İmgeleri", aynı yerde; M. C. Doğan, "Ya­nardağın Coğrafyası", aynı yerde; O. Kahyaoğlu, "Yeniliği Erken Yakalayan Şiir", aynı yerde; H. Ergülen, "Ülkü Tamer Yazdığı için Şiir Olan Ne Çok Şey Var...", aynı yerde; N. Alpay, "Ülkü Tamer Şiiri İçin, Ölüm Kavramı Çevresinde Sonradan Sinopsis", aynı yer­de; Ö. Erdem, "Cehennem", aynı yerde; A. Meriçelli, "İçime Çekti­ğim Hava Değil Gökyüzüdür", aynı yerde; A. Meriçelli, "Ülkü Ta­mer'in Yapıtları", aynı yerde.