|
Saklayan
Aydın |
|
|
|
|
|
|
|
Nasıl
biliriz çoğunlukla aydını? Alışıla gelen aydın nasıl
biridir?
Bilgilidir.
Düşünür. Duyar. Sorumlulukları vardır.
Bilgisi, düşünme gücü, duyup
kavrama
yetisiyle birleşmiş sorumluluğuyla "aydınlatır" toplumunu
("Tenvir" eder, ışık tutar). Bilgisi, toplumunun sorunlarını kavrayıp
yorumlamaya yönelmiştir: Yalnızca toplumun sorunlarına karşı
sorumlu değildir,
sorumluluğu dünyanın tüm sıkıntılarına eğilmeyi
zorunlu kılar. Yaşanan
haksızlıklara, zulme, sömürüye karşı
çıkar.
En önemli
görevi eleştirmektir. Toplumca yaşananı
kültürel, toplumsal, siyasal, ekonomik,
antropolojik, düşünsel açılardan
sorgulamak, yorumlamak, eleştirmek,
eleştirileri doğrultusunda sorumlu bir karşı çıkış ya da
zaman zaman onaylama
eylemlerinde bulunmak... Dürüstlük, eşitlik,
özgürlük, insan onuru... uğruna
yılmadan mücadele verilmesi gereken temel kavramlarıdır
aydının. Aydın
yönetilenlerin, güçsüzlerin,
ezilmişlerin, haksızlığa uğramışların sesidir.
Bilgisi, kavrama yeteneği, sorumluluk bilinci,
güçlü iradesi, cesareti, eylemde
bulunma gücü ile hem toplumunun hem de
dünyanın kültürüne ışık tutan,
katkıda
bulunan bir insandır.
Bu
betimleme, aydını ne denli anlatıyor? Aydın bu betimleme ışığında hangi
özellikleriyle ortaya çıkıyor?
1.
Aydın bilgilidir. Cahilden aydın olmaz. Ama her "bilgili" aydın
mıdır? Değildir, elbette. Nasıl "bilgili" aydındır? Bilgisini
sindirmiş, seçenekleri görebilen.
Seçenekleri görebilmek: Öğrendikleri
görüşlerin dışındaki görüşlerin
farkında olabilmek. Bilgisini yaşayabilendir, aydın.
Bilgisi üzerinde yama gibi duran biri değil. Bilgisinin
sonuçlarını,
uygulamalarını; dayandığı temel ilkeleri fark edebilen biri. Deyim
yerindeyse,
bilgi bilincine sahip olan.
2.
Kavrayıcıdır. Anlayıcıdır. Tarihi, kültürü,
yaşamı bilgisiyle kavrar; sezgileri
ve düş gücüyle anlar.
3.
Aydın araştırandır. Yaşananı kavramak, geçmişi, bilgi ve
anlam dünyasını
yorumlayabilmek araştırmakla olanaklı.
4.
Aydın çalışkandır. Araştırma, emek ister, sabır.
Dünya bilgisiz, kavrama-anlama
gücü olmaksızın, araştırmaksızın yorumlanamaz.
Tüm bu etkinliklerin sürekliliği
çalışkan olmayı gerektirir.
5.
Aydın neden bilecek, kavrayacak-anlayacak, araştıracak,
çalışacaktır? İnsana,
dünyaya, evrene, evrendeki yaşama duyduğu sorumluluktan. Aydın
sorumludur.
6.
Görüşü olandır aydın. Eskilerin deyimiyle
nokta-i nazârı olan. Savunduğu
düşünceleri olan. Fikir sahibi.
7.
Kendine özgü bakış açısı olduğu
için, bu açıdan görülen
dünyayı yorumlama,
eleştirme ödevi vardır. Aydın, eleştirmendir. Karşı
çıkan, muhalefet eden, yeri
geldiğinde beğenen, onaylayan ama sürekli değerlendiren.
Kendini de.
8.
Değerlendirmelerin ardında duran, irâdeli bir insandır,
aydın. Yaşama atılımı,
isteme gücü taşır içinde. Mızmız değildir,
coşkuludur.
9.
Cesurdur. Savunduklarının bedelini ödemeye hazırdır.
Tehlikeleri göğüslemeye.
10.
Savundukları yalnızca sözde kalmaz. Eyleyicidir, aydın.
Eylemcidir. Düşünceler,
eylemle bütünleşmiyorsa etkisizdir, boştur. Eylem,
düşüncelerle bağ
kuramıyorsa, kördür.
Bu
mudur aydın? Unutulan bir yanını vurgulayayım.
Aydın
sakladığı, saklamaya çabaladığıyla kendini
gösterir. Kısaca söylenirse, aydın
sakladığıdır.
Nedir
saklamak? Neden saklar insan? Neyi saklar? Çağımız saklayan
insanların
çoğaldığı bir çağ. Çağlar boyu
saklamış. Öncelikle yaşamını sürdürebilmek
için.
Çevresi üzerinde denetim kurmak, yaşamını
düzenlemek amacıyla saklamış.
Saklamak
eyleminin en azından Türkçe'mizde beş ayrı anlamını
anabiliriz:
1.
Örtmek, gizlemek 2. Korumak 3. Biriktirmek 4. Elde tutmak 5.
Ele geçirmek.
Aydın
sakladığınla aydındır. Sözcüğün beş
anlamıyla: 1. Neyi örtmektedir? Bilerek ya
da bilmeyerek kasıtlı ya da kasıtsız örttükleriyle
ortaya çıkmaktadır.
Gösterirken örten, aydınlatırken karartandır. Neyi
örtüyorsun aydın? Bu
görüşlerin ardında duran, gösterdiklerinin
ardalanında duran
göstermediklerinle, göstermek istemediklerinle,
gösteremediklerinle aydınsın.
Yalnızca aydınlattıklarınla değil, kararttıklarınla!
1.
Neyi korumaktasın? Hangi değerleri? Hangi inançları? Hangi
çıkarları? Hangi
düşünceleri?
2.
Neyin birikmesinin ardındasın? Nelerin birikmesini,
çoğalmasını dilemektesin?
3.
Neyin elde tutulmasını, elden çıkarılmamasını istiyorsun?
Neden?
4.
Neyi ele geçirmenin peşindesin? Ün mü?
Para mı? Konum mu? Saklamanın
amaçlarından biri de ele geçirmek mi?
Aydın
sakladığından bellidir.
Cumhuriyet
Bilim Teknik © 15.12.2006
|
|
|
|
Prof.
Dr. Ahmet İnam |
|
|
|
|
|
|