Sürü müyüz ki Sıralamışlar Bizi!






"Notos Öykü" adlı edebiyat dergisinin 135 kişinin oyuyla belirlediği "Yüzyılın 40 Romancısı" sıralaması edebiyat dünyasında büyük bir yankı uyandırdı. Sıralamaya başlıkta sözü yer alan Leyla Erbil gibi itiraz edenler de oldu, yazarların numaralandırılmasına kızan da...


İki ayda bir yayımlanan edebiyat dergisi Notos Öykü, Şubat-Mart sayısında 2008'in ilk büyük edebiyat soruşturmasına imza attı.
"Yüzyılın 40 Romancısı" başlıklı bu soruşturmaya seçici olarak katılan, edebiyat ve kültür dünyasından 135 kişiden, "1900'den bu yana Türk roman sanatını temsil eden 10 isim" vermeleri istendi.

Seçiciler tarafından 97 romancı belirlendi. İçlerinden en çok oyu alan 40 kişiden oluşturulan listenin ilk üç sırasında Yaşar Kemal, Oğuz Atay ve Ahmet Hamdi Tanpınar vardı.

Kemal, seçicilerin yüzde 86'sının, Atay yüzde 84.4'ünün, Tanpınar ise yüzde 77.8'inin oylarını aldı. Dördüncü isim ise yüzde 70.4 oyla Nobel ödüllü yazarımız Orhan Pamuk oldu.

Derginin yayın yönetmeni, edebiyat eleştirmeni Semih Gümüş, değerlendirme yazısında listenin belirgin özelliklerinden birinin 40 romancının büyük çoğunluğunun 1970'lerden geriye doğru uzanan kuşaklar arasından seçilmesi olduğunu belirtti. Gümüş'ün bir başka tespiti de seçicilerin kendilerinden eski kuşakların adlarını vermeye daha yatkın olmaları.

Ancak yazarlardan farklı değerlendirmeler geldi. Sıralamaya itiraz edenler olduğu gibi, yazarların numaralandırılmasına tepki duyanlar da var. Ortak kanı, son kararı zamanın ve okurun vereceği.

İNCİ ARAL

Bir değer ölçütü bulunmayan, gerekçeleri açıklanmayan, daha çok önyargı ve duygusal yaklaşımlarla oluşan "seçmece" listelerini önemsemiyorum ve bu tür gereksiz soruşturmalara katılmıyorum. En doğru kararı zaman verecektir.

LEYLA ERBİL

Sürü müyüz ki, aynı taşradan, aynı köyden, aynı kentten beslenmişiz gibi sıralamışlar bizi? Ayrıca elli yaş, kırk yaş farklı kuşakları bir arada, eş ankette yarıştırmak nasıl bir akıl? Moda deyişle bir çeşit "çevre baskısı"yla tanımadığım kimselerce, ki aralarında çok değer verdiklerim de çıkacaktır mutlaka, "20 numara" olmamdan "teeddüp" ediyorum; benden sonra gelecek arkadaşlarımın önüne konulduğum için. "1 numara" olsaydım gene eş duyguyu taşırdım. Göğsüme sarı yıldız takılmış gibi duyumsadım kendimi! Her yazar böyle vitrinlenmekten hoşlanmaz. Bizim 1950 kuşağımız özellikle, bu ahlakı hâlâ sürdürmektedir. Ancak bu anket yüzünden, Notos'un bu sayısını satın alarak yayınevine katkıda bulunacağımı da belirteyim!

HASAN ALİ TOPTAŞ

Bu seçicilerin cevaplarının bir sonucu. Herkesin 40 romancısı farklı olabilir, bunu söylemeye bile gerek yok.

LATİFE TEKİN

Notos Öykü, benden de bu soruşturmayı yanıtlamamı istemişti. Yanıtlamadım, çünkü yazarların numaralandırılmasından hoşlanmıyorum.
"En ayrımcılığı"na karşıyım. Bu soruşturma sonuçlarını okuduktan sonra öyle bir utanç duydum ki, Leyla Erbil'i aradım üzüntüyle; Leyla Hanım sıralamada benden sonra yer aldığı için mahcup oldum. Bazı yazarlar var ki, onları kumamış olsaydık, yazdığımız gibi yazabilir miydik? Sabahattin Ali, Bilge Karasu, on dördüncü, on dokuzuncu mudur bizim edebiyatımızda? Hakkaniyetli bir seçim mi bu? Kimin önemli, büyük yazar olduğuna bırakalım hayat karar versin, soruşturmaların anlamı yok...

TAHSİN YÜCEL

Rastlantısal bu seçimler, edebiyatla yakından ilgilenenler için hiçbir zaman ölçüt değil. Numaralandırılmak da güzel değil. Doğru dürüst Türkçe yazamayan iki yazar, biri Orhan Pamuk, diğeri Kemal Tahir; her ikisi de Sabahattin Ali'den önce geliyor. Oysa bir "Kürk Mantolu Madonna" ya da "Kuyucaklı Yusuf"un onlarla kıyaslanması edebiyata hakaret olur. Pek üzerinde durmamak gerekir aslında.

MURAT UYURKULAK

Onca romancı varken benim gibi bir tıfılı da seçmeleri beni çok heyecanlandırdı. Böyle sıralamalar izafi. Belli dönemlerde belli insanlar öne çıkabilir. Kimin kalıp kimin gideceğini zaman belirleyecek. İsmim Oğuz Atay kadar dayanıklı olur mu, emin değilim. Ama Yaşar Kemal, tıpkı Cervantes ya da Shakespeare gibi 400 yıl sonra da anılacaktır."


Kaynak


Miraç Zeynep Özkartal
Milliyet Gazetesi / 2 Şubat 2008 Cumartesi



Yüzyılın 40 Romancısı

Geçen yıl "'Ölmeden Önce Okunması Zorunlu 40 Kitap" soruşturması yayımlayan iki aylık edebiyat dergisi NotosÖykü, 2008'in ilk sayısında yine bir soruşturmaya yer verdi.

Derginin son sayısında, bugüne kadar edebiyatımızda yapılmış en kapsamlı soruşturma olan 'Yüzyılın 40 Romancısı'nın sonuçları yer alıyor. 135 yazar, şair, eleştirmen ve sanatçının önerdiği 97 romancı arasından seçilen 40 kişilik listenin ilk üç sırasında Yaşar Kemal, Oğuz Atay ve Ahmet Hamdi Tanpınar yer aldı.

'Yüzyılın 40 Romancısı' soruşturmasında 135 seçicinin ilk üç sıraya değer gördüğü Yaşar Kemal, Oğuz Atay ve Ahmet Hamdi Tanpınar, edebiyat kamuoyunun özellikle 1980'den sonra üzerinde uzlaşmaya vardığı isimler. Yaşar Kemal, seçicilerin yüzde 86'sının, Oğuz Atay yüzde 84,4'ünün, Tanpınar ise yüzde 77,8'inin oyunu almış. İlk on romancı arasında bulunan Kemal Tahir ile Reşat Nuri Güntekin'in oy oranı yüzde 36. İlk on romancı arasında Orhan Kemal, Yusuf Atılgan, Adalet Ağaoğlu, Halit Ziya Uşaklıgil gibi yazarlar bulunuyor. İlk on romancıya bakınca, edebiyat kamuoyumuzun seçiminin niteliksel düzeyi konusunda olumlu bir gösterge ayırt edilebiliyor. Listede birbiri arasında yakınlıklar kurulabilecek yazar çiftleri var. Buna rağmen Reşat Nuri Güntekin gibi Cumhuriyet edebiyatının kurucularından birinin yanı sıra, Yusuf Atılgan, Adalet Ağaoğlu ve Orhan Pamuk gibi farklı roman anlayışlarının örneklerini veren yazarların ilk onda büyük çoğunluğun seçimiyle sıralanması, edebiyatımızın yeniliklere açıldığı şeklinde yorumlanıyor. Sabahattin Âli dışında, 1950 kuşağı ile sonra gelen dönemlerin romancılarının yanı sıra, 1980'den sonraki edebiyatımız içinden kazanılmış üç yazarın da bulunduğu bu grup, yapılan seçimin yeniye açık olduğunun bir başka göstergesi.

Listenin belirgin bir özelliği de 40 romancının büyük çoğunluğunun 1970'lerden geriye doğru uzanan kuşaklar arasından seçilmesi. En genç kuşaktan yazarların giremediği listede, 1950'den sonra doğumlu romancılardan yalnızca altı yazar var. Derginin Genel Yayın Yönetmeni Semih Gümüş, daha önce yapılmış edebiyat soruşturmalarında bu denli geniş bir seçici listesi oluşturulmadığını söylüyor. Ortaya çıkan sonucun nitelikli tartışmalara yol açabileceğini söyleyen Gümüş, aynı zamanda tarihsel bir dönem saptaması yerine geçebilecek bu sonucun, çağdaş Türk romanını sorgulayanlar için de sağlam bir temel oluşturduğunu belirtiyor. Gümüş, soruşturma ile akademik kurumlarla özel kültür kurumlarının, öğretmenlerle öğrencilerin çeşitli çalışmalarda kullanabilecekleri, çağdaş Türk edebiyatının yüzyılı içinden süzülmüş, nitelikli bir listenin ortaya çıktığını ifade ederek, "Yüzyılın 40 Romancısı listesi, edebiyatımızın bugünkü düşünsel düzeyini, ulaştığımız yazınsal anlayışı yansıttığı için, tarihsel bir yorum da taşıyacaktır ki, gelecekte geçmişe dönük çalışmalar yapacak bütün edebiyat araştırmacıları için başvurulması gerekli kaynaklar arasında bulunacaktır." diyor.

Listede yer alan ilk 20 isim sırasıyla şöyle: Yaşar Kemal, Oğuz Atay, Ahmet Hamdi Tanpınar, Orhan Pamuk, Orhan Kemal, Adalet Ağaoğlu, Yusuf Atılgan, Halit Ziya Uşaklıgil, Kemal Tahir, Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Hasan Ali Toptaş, Latife Tekin, Sabahattin Ali, Selim İleri, İhsan Oktay Anar, Tahsin Yücel, Sevgi Soysal, Bilge Karasu, Leyla Erbil.

Yüzyılın 40 Romancısı listesinde Ahmet Mithat Efendi, Peyami Safa, Nahit Sırrı Örik, Halide Edip Adıvar ve Hüseyin Rahmi Gürpınar gibi usta yazarlar da var elbette. Listenin tamamı, NotosÖykü'de...

135 seçiciden bazı isimler: A. Ömer Türkeş, Abdullah Uçman, Abdülkadir Budak, Birhan Keskin, Cemil Kavukçu, Faruk Duman, Feyza Hepçilingirler, Ferit Edgü, Füsun Akatlı, Handan İnci, Hasan Ali Toptaş, Hüseyin Alemdar, İlknur Özdemir, Leyla İpekçi, Mahmut Temizyürek, Oğuz Demiralp, Onur Caymaz, Oruç Aruoba, Refik Algan, Refik Durbaş, Sadık Yalsızuçanlar, Seçkin Selvi, Selim İleri, Sema Kaygusuz, Tahir Abacı, Talat S. Halman, Yekta Kopan.

Listeyi nasıl değerlendirmeli?

Prof. Dr. Abdullah Uçman: "Listedeki ilk beş-on yazar, Türk edebiyatının klasik haline gelmiş romancıları olarak görülebir. Halit Ziya Uşaklıgil, Yakup Kadri, Reşat Nuri tam manası ile Türk romanının kurucuları."

Selim İleri: "Bu listeler dönemden döneme değişir. Her yeni dönemin yeni bir algılayış şekli vardır. Ama bu listeler belli bir gündem oluşturur, o açıdan yararları göz ardı edilemez."

Sadık Yalsızuçanlar: "Genel olarak Türk romanında gerçeğe yakın bir fotoğrafı veriyor. Fakat bunun birtakım istisnaları var. Örneğin ilk beşe, ilk ona girmesi gereken bir Tarık Buğra var... Bunun gibi birkaç isim daha var."

Doç. Dr. Handan İnci: "Sonuçta bu seçimler görecelidir. Bu listede bazı eksiklikler olduğunu düşünüyorum; ama ana hatlarıyla Türk romanını temsil ettiği söylenebilir."

Kaynak 


Ali Pektaş
30 Ocak 2008, Çarşamba

  
  H@VUZ