Ömer Asım Aksoy, 5 Nisan
1898'de Gaziantep'te doğdu. 1908'de ilkokulu, 1911'de "rüştiye"yi (ortaokulu),
1916'da "idadi"yi (liseyi) bu kentte bitirdi. 1917'de Halep "Posta ve Telgraf
Başmüdürlüğü"nde "kâtip" olarak çalıştı. 1919'da Gaziantep'e döndü, bir yandan
posta telgraf memurluğu, bir yandan da Ticaret İdadisinde Türkçe dersi verdi.
1920'de Tıp Fakültesine başladı; ama Anteplilerin Fransız işgaline karşı
başlattıkları direnişe tepkisiz kalmadı, okulunu bırakıp Antep savunmasına
katıldı. Hem ülkesi için savaştı, hem de Tıbbiyede kısa sürede öğrendikleriyle
direnişçi kahramanlara yardım etti.
1921'de ailece Maraş'a
göçtüler, bu göçmenlik çok sürmedi; 1922'de Antep'e döndü. 1922-25 arasında
Gaziantep Lisesi’yle Amerikan Kolejinde Türkçe, Darülhilafe Medresesinde de
matematik öğretmenliği yaptı. Bu sırada Maarifi İslamiye Cemiyetinde yönetim
kurulu üyeliği, Halk Mektebinde yöneticilik, Muallimler Cemiyetinde başkanlık,
Gazisancak ve Halk Dili gazetelerinin başyazarlık, Türkocağında il genel
yazmanlığı gibi görevler üstlendi.
1925'te, kendisi gibi
Gaziantepli olan Beşire Hanımla evlendi. Aynı yıl Hukuk Fakültesine kaydoldu.
1928-31 arasında Nizip Cumhuriyet Savcısı olarak çalıştı, sonra 1931'de
Gaziantep'e dönüp avukatlık yapmaya başladı. 1935'e dek Antep Lisesinde Türk
dili ve edebiyatı öğretmenliği, Halkevi ve Cumhuriyet Halk Partisi İl Başkanlığı
gibi birçok görevi aynı anda sürdürdü. Bu görevler onu, 1935'te Gaziantep
Milletvekili olarak Ankara'ya, TBMM’ye taşıdı.
1941’de Atatürk'ün kurduğu
Türk Dil Kurumu’nun yönetim kurulu üyesi oldu. Dille, özellikle halk
ağızlarındaki sözcükler, deyimler ve atasözleriyle ilgilenmesi, ortaokul
öğrencisi olduğu günlere dek uzanıyordu. 1941-1976 arasında Türk Dil Kurumu
Derleme ve Tarama Kolu Başkanı olarak neredeyse yirmi dört saat çalıştı ve onun
öncülüğünde ekin dünyamızın temel taşları olan Türkiye'de Halk Ağzından Söz
Derleme Sözlüğü (12 cilt) ile Tarama Sözlüğü (8 cilt) ortaya
çıktı. Hem öğretmen kimliğiyle hem de Türk Dil Kurumu'ndaki çalışmalarıyla
onlarca gencin, Dil Devrimcisinin başöğretmeni, ustası oldu.
Milletvekilliği, 1950'de
Demokrat Partinin seçimi kazanmasıyla bitti, bundan sonra tüm zamanını TDK'ye,
Dil Devrimi yolundaki savaşıma ve yazmaya ayırdı. Bir kez yurtdışına çıktı, Türk
Dil Devrimini ve bu yolda kazanılan başarıları anlatmak için 1971'de
Macaristan'a gitti. 1963-76 arasında, kol başkanlığının yanı sıra, Türk Dil
Kurumu'nun Genel Yazmanı idi. TDK’den ayrılınca evinde çalışmaya başladı.
1983'ten sonra oluşturulan resmi TDK'nin yayımladığı "İmla Kılavuzu" ile Türkçe
Sözlük'ün tüm yanlışlarını birer birer ortaya çıkardı ve yayımladı. Toplumu,
eğitimcileri uyardı. Hem resmi TDK'den, hem de bu yapıtları eğitim kurumlarına
sokan yetkililerden yanıt bekledi. Bunun üzerine bütün basın yayın organlarına
Türkçe Sözlük'teki yanlışların sergilendiği yazısıyla birlikte şu mektubu
gönderdi:
"Resmi niteliği bulunan
yeni baskı Türkçe Sözlük'teki yüzlerce yanlışın düzeltilmesi için dört yıldan
beri ilgililerin dikkatini çekmeye çalışıyorum. Benim yanıldığım sanılıyorsa
bunun bildirilmesini de diliyorum. Ne yanlışlıklar savunuluyor, ne de bir
düzeltme girişimi görülüyor.
Son çareyi, basınımızın ve
değerli yazarlarımızın ilgilenmesinde görerek size, bu çok önemli konuyu
özetleyen bir yazı sunuyorum. İçten saygılarımla. 15. 3. 1993"
Ömer Asım Aksoy'un belgelediği
yanlışlar, aradan geçen bunca zamanda tümüyle düzeltilmiş değildir. Ancak o,
ölümüne dek kalemi elinden bırakmamış, Atatürk'ün kurumuna ve kalıtına yapılan
haksızlığın bir gün düzeltileceğine ilişkin umudunu da hiç yitirmemiştir.
İlerlemiş yaşına karşın Dil
Derneği'nin, Atatürkçü Düşünce Derneği'nin üyesi oldu; 1988’de Dil Derneği’nin
1992'de de Edebiyatçılar Derneği’nin onur üyesi olarak ödüllendirildi.
Biri kız, üçü erkek dört çocuk
babası olan Ömer Asım Aksoy, 30 Ekim 1993'te, 95 yaşında yaşamını yitirdi.
Kimisi pek çok kez basılan 60'a yakın kitap, onlarca makale yazdı. Arkasında
neredeyse her aşaması savaşımla geçen onurlu, ödünsüz bir yaşam, koskoca bir
kitaplık ve tüm Atatürkçüleri gönendirecek anılar bıraktı. (Çağdaş Türk Dili
dergisinin, Ocak 1994 sayısı Ömer Asım Aksoy'a ayrılmış, ustanın kendisini ve
yapıtlarını tanıtan el yazısı bu sayıya konmuştur.)
Ömer Asım Aksoy’un, Derleme ve
Tarama Sözlükleri gibi dev yapıtların dışında, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü
(TDK baskısı üç cilttir), Özleştirme Durdurulamaz, Dil Yanlışları, Dil Yazıları,
Dil Gerçeği gibi Dil Devrimini anlatan yapıtları, sonsuza dek başucu kaynağı
olmayı sürdürecektir.
Ömer Asım Aksoy'un çocukları,
ustanın düşüncesini, yapıtlarını geleceğe aktarmak için Dil Derneği ile birlikte
1994'te bir ödül oluşturdular, ödül 1995'ten sonra sahiplerini
buldu.
Kaynak: http://www.dildernegi.org.tr/TR/BelgeGoster.aspx
?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFA8100623999D13B2
